اصطلاحات ضروری مهندسی عمران و معماری

برخی اصطلاحات ضروری در عمران و معماری:

آشنایی با اصطلاحات تخصصی هر رشته یکی از مزلومات اولیه به شمار می رود.بعضی  از این اصطلاحات بسیار رایج و برخی دیگر کمتر مورد استفاده قرار میگیرند،ولی آشنایی مقدماتی با اغلب آنها ضروری است.رشته مهندسی عمران نیز دارای تعداد زیادی از این کلمات در حوزه های مختلف فنی،قراردادی و مدیریتی می باشد.در مواردی عدم آشنایی با اصطلاحات متداول در مباحث ساخت وساز، موجب استفاده ناصحیح از آنها شده است.لذا با توجه به اهمیت موضوع در این قسمت برخی مفاهیم و اصطلاحات ضروری ارائه شده و توضیحات مختصری در خصوص آنها بیان گردیده است.

مساحت زمین: مساحت یک قطعه زمین معمولاً در سند مالکیت آن قید شده است. همچنین در اراضی فاقد سند، مساحت زمین از برداشت وضع موجود یا استعلام سوابق ثبتی آن به دست می آید.

مساحت زیربنا: مجموع مساحت طبقات یک ساختمان شامل طبقات زیر همکف، همکف و طبقات فوقانی را زیربنای کل ساختمان گویند.

ضریب سطح اشغال: سطح اشغال شده در طبقه همکف یک ساختمان نسبت به کل مساحت زمین را سطح اشغال می نامند. به عبارت دیگر درصدی از مساحت زمین در طبقه همکف که در آن بنا احداث شده است. ضریب سطح اشغال معمولاً متناسب با منطقه و نوع کاربری بنا از طرف شهرداری تعیین میگردد.

تعداد طبقات: مجموع طبقات احداث شده از روی شالوده تا پشت بام به استثنای خرپشته را شامل می شود.

مساحت مفید: بنای احداث شده یک آپارتمان بدون در نظر گرفتن راهروهای ارتباطی،راه پله،چاهک آسانسور،شوت زباله،نورگیرها و فضاهای مشاعی دیگر را مساحت مفید هر واحد گویند.

نکته حائز اهمیت آن است که ضخامت دیوارهای هر واحد نیز جزء بنای مفید محاسبه میگردد.

تراکم: درصد بنای قابل احداث در طبقات مختلف نسبت به سطح اشغال مجاز را تراکم گویند که در طرح تفصیلی برای کاربریهای مختلف تعریف می گردد. مثلاً در یک زمین به مساحت ۱۰۰ متر مربع با ضریب اشغال ۶۰ درصد، در صورت اخذ تراکم ۱۸۰ درصد میتوان ۳ طبقه به مساحت ۶۰ و مجموع زیربنای ۱۸۰ متر مربع احداث نمود.

بالکن: پیش آمدگی ساختمان در طبقات که حداقل از یک طرف به فضای باز محدود شده است.

بر: حدی از یک قطعه زمین که مشرف به گذر باشد.

براصلاحی: حدی از قطعه زمین (مشرف به گذر) که دارای عرض اصلاحی و مستلزم عقب نشینی باشد. در بافتهای قدیمی به دلیل ضرورت افزایش عرض معبر جهت تسهیل تردد وسایل نقلیه دسترسی آسان تر ایمنی بیشتر و نور مناسب تر معمولا ساختمانهای جدید الاحداث حسب ضوابط خاص همان منطقه باید عقب نشینی کنند.

پیلوت: محلی که برای پارکینگ یا فضای بازی کودکان در طبقه همکف احداث می شود.

پخ: قاعده مثلث متساوی الساقینی که ساقهای آن منتهی الیه دو ضلع از دو گذر متقاطع باشد که طول این قاعده توسط شهرداری مشخص میشود. همچنین جهت جلوگیری از کاهش نور ساختمانهای قدیمی در صورت احداث ساختمانهای جدید نیز رعایت پخ اجباری است

تغییرات اساسی: هر نوع تغییر در عناصر سازهای یک ساختمان شامل پی ستون، سقف یا سیستم مقاوم جانبی مصداق تغییرات اساسی است.

تغییرات غیر اساسی: هر نوع تغییر در وضع داخلی یا خارجی ساختمان مانند نما، دیوارهای داخلی و نازک کاری بدون آسیب یا تغییر در عناصر سازه ای را تغییرات غیر اساسی گویند.

خیابان: گذرهایی که عرض آنها بیش از ۱۲ متر باشد.

کوچه: گذرهایی که عرض آنها کمتر از ۱۲ متر باشد.

حیاط خلوت: حیاطهای کوچک که به منظور گرفتن نور و تهویه هوا برای قسمت های مختلف ساختمان ایجاد شده و ابعاد آن نیز نباید از حداقل تعیین شده کمتر باشد.

زیرزمین: هر طبقه که ارتفاع نورگیر آن از کف متوسط گذر حداکثر ۹۰ سانتیمتر باشد یا اینکه نصف ارتفاع آن پایین تر از سطح خیابان یا معبر مجاور باشد.

طرح جامع سرزمین: طرح استفاده از سرزمین در قالب هدفها و خط مشی های ملی و اقتصادی از طریق بررسی امکانات ، و منابع مراکز جمعیت شهری و روستایی کشور را طرح جامع سرزمین گویند. در این طرحها حدود توسعه شهرها و شهرکهای فعلی و آینده قطبهای صنعتی، ،کشاورزی مراکز جهانگردی و خدماتی جهت ایجاد نظم و هماهنگی در اجرای برنامه های عمرانی بخشهای عمومی و خصوصی مشخص میگردد.

طرح جامع شهر: طرحی بلند مدت که در آن نحوه استفاده از اراضی و منطقه بندی مربوط  به حوزه های مختلف ،مسکونی ،صنعتی ،تجاری ،اداری کشاورزی تاسیسات و تجهیزات شهری نیازمندیهای عمومی شهری، خطوط کلی ارتباطی و محل پایانه ها و فرودگاهها و بنادر، سطوح لازم برای ایجاد تاسیسات و تجهیزات عمومی مناطق و نوسازی بهسازی و اولویتهای مربوط به آنها می شود. 

طرح هادی شهری: طرحی است که در آن جهت گسترش آتی شهر و نحوه استفاده از زمینهای شهری برای عملکردهای مختلف به منظور حل مشکلات حاد و فوری و ارائه راهکارهای کوتاه مدت برای شهرهای فاقد طرح جامع (عمدتاً شهرهای کوچک) تهیه میشود.

طرح هادی روستایی: طرحی است که به منظور توسعه هماهنگ و موزون فعالیتهای کشاورزی، صنعتی و خدماتی از طریق توزیع مناسب جمعیت و استقرار بهینه خدمات در محیطهای روستایی تهیه میشود.

طرح تفصیلی: طرحی که بر اساس معیارها و ضوابط کلی طرح جامع، نحوه استفاده از زمینهای شهر در سطوح مختلف موقعیت و مساحت دقیق هر یک از آنها نقشه های شبکه عبور و مرور، میزان تراکم جمعیت و تراکم ساختمانی در واحدهای شهری و اولویتهای مربوط به توسعه و حل مشکلات شهری در آن تعیین میشود.

اراضی دایر: اراضی دارای ساختمان تاسیسات و دیوارکشی و یا املاکی که قابلیت بهره برداری داشته باشند

اراضی بایر: زمینهایی که سابقه عمران و آبادی داشته ولی در حال حاضر آباد نمیباشد.

اراضی موات: به املاک فاقد هرگونه سابقه عمران و آبادی موات گویند.

نوع کاربری: نوع عملکرد و نحوه بهره برداری از فضاهای مختلف شامل مزروعی، مسکونی ،صنعتی، تجاری، اداری آموزشی خدماتی بهداشتی و... را کاربری گویند.

کاربری مسکونی: استفاده از فضاهای احداث شده در یک ساختمان به عنوان واحد مناسب برای سکونت خانواده که دارای نور کافی و شرایط زندگی باشد.

تجاری: محلهایی که برای فعالیتهای بازرگانی مغازه ها و فروشگاه ها و دفاتر تجاری بر اساس طرحهای تفصیلی در نظر گرفته شده است.

اداری: محلی که در آنجا افراد حقیقی و حقوقی مشغول به فعالیت بوده و کارهای آنجا صورت خدماتی مربوط به دولت یا بخش خصوصی انجام میشود.

آموزشی: بناهایی که آموزش و پرورش آموزش عالی و تعلیم و تربیت در ا می پذیرد شامل مهدهای کودک ،مدارس دانشگاه ها ا و دیگر مراکز آموزشی.

مختلط: ترکیب چند نوع از کاربریهای مختلف مثل ،تجاری ،اداری، مسکونی و آموزشی در یک محل را کاربری مختلط گویند.

صنعتی: بناهایی که منسوب و مربوط به صنعت بوده و در آنجا قطعات کوچک و بزرگ سبک و سنگین صنعتی ساخته میشود.

مزروعی: فضایی که در آن انواع فعالیتهای مربوط به کشاورزی دامداری پرورش طیور یا آبزیان انجام می پذیرد.

بهداشتی: بنایی که امور مربوط به تندرستی و بهداشت شهروندان در ا میپذیرد مانند بیمارستان کلینیک و درمانگاه آنجا انجام

خدماتی: بنایی که در خدمت آسایش و رفع نگرانیهای شهری مورد استفاده قرار گیرد مانند آتش نشانی مراکز جمع آوری زباله و سرویسهای عمومی.

تجهیزات شهری: بناهایی که جهت برطرف نمودن نیازهای شهری ایجاد می شود مانند پستهای برق و گاز مراکز مخابراتی و مراکز تصفیه آب.

داخل طرح اجرایی: اراضی واقع در طرحهای در دست اقدام شهرداری که عمدتاً طرحهای شبکه گذرها و میادین میباشند.

معوض شهرداری: اراضی در اختیار شهرداری که در صورت نیاز به صاحبان املاکی که ملک آنها در طرحهای عمرانی واقع شده واگذار می گردد.

فاقد کاربری: اراضی که فاقد هرگونه کاربری هستند که یا به عنوان ذخیره های شهری در نظر گرفته شده و یا هنوز طرح تفصیلی ندارند.

پروانه ساختمانی: مجوز قانونی که از طرف شهرداری برای هرگونه ساخت و ساز برای صاحبان املاک صادر میگردد.

پروانه تخریب و بازسازی: پروانه ای که جهت تخریب بنای قدیمی و احداث بنای جدید بــر اساس طرح تفصیلی صادر میگردد.

اضافه اشکوب: مجوز احداث طبقاتی بر روی بنای موجود (توسعه بنا در ارتفاع).  

پروانه تغییرات و تعمیرات: مجوزی که به منظور انجام تعمیرات و تغییرات جزئی و کلی صادر می شود.

تمدید پروانه: در صورت منقضی شدن مهلت پروانه و یا عدم شروع عملیات ساختمانی از طرف مالک، پس از پرداخت عوارض و جریمه های احتمالی اعتبار پروانه تمدید شده و با همان مشخصات مجدداً صادر میگردد.

گواهی بلامانع ناحیه: در موارد بروز تخلفات جزئی که منجر به جلوگیری شود، پس از رفع خلاف یا رسیدگی به آن، مجوز ادامه کار از شهرسازی منطقه به ناحیه مربوطه صادر می گردد.

تبدیل مجوزی که حسب درخواست برای تبدیل یک واحد مسکونی به چند واحد، تبدیل واحد مسکونی به اداری و یا تبدیل قسمتی از مسکونی به واحد تجاری و امثال آن صادر می گردد. ۳۶-۳-۷   

گواهی پایان کار: در صورت پایان عملیات ساختمانی و عدم وجود تخلف و ارائه گواهی صحت اجرا از جانب مهندس ناظر گواهی پایان کار ساختمانی توسط شهرداری صادر میشود.

گواهی پایان کار قبل از ۴۹: جهت بناهایی با هر نوع کاربری که قبل از اردیبهشت سال د و بهره برداری گردیده اند شامل مقررات طرح جامع تهران نمی باشند پایان کار ۱۳۴۹ احداث ساختمانی قبل از ۱۳۴۹ صادر میگردد.

اشکالات رایج در ساختمان های فولادی

عدم دقت در ساخت و اجرای اعضا مطابق با نقشه های محاسباتی مصوب

از موارد بسیار مهمی که در اغلب ساختمان های فولادی با اندکی بررسی و ارزیابی کارهای اجــرا شــده قابل مشاهده می باشد، عدم انطباق اعضای ساخته شده با نقشه های مصوب و سهل انگاری در ساخت مونتاژ اعضا می باشد، اجرای غیر اصولی مهاربندها عملاً باعث بروز اشکالات جدی در زمان نیاز به عکس العمل این عضو غیر فعال در زمان زلزله می گردد به طور کلی در ارتباط با مهاربندی ها مسائلی نظیر عدم تطابق گاست پلیت های اجرا شده با نقشه ها، عدم اجرای جوشکاری اصولی و ناکافی بودن طول برخی از جوش ها، استفاده از دیتیل های اجرایی غیر فنی و مغایر با نقشه ها، همراستا نبودن پروفیل های مهاربندی، برش پروفیل ها در راستای عرضی ورق اتصال میانی مهاربندها، مغایرت تعداد لقمه های اجرا شده بین مهاربندها با نقشه های مصوب، عدم تقاطع محورهای تیر و ستون و مهاربند در یک نقطه، عدم انطباق نوع سیستم مهاربندی با نقشه های مصوب در جهات مختلف سازه و ... در حین بازدیدها باید مورد توجه ناظر بوده و به دقت بررسی شوند.

در بسیاری از موارد مشاهده می شود که در حین اجرا نوع سیستم مهاربندی تغییر یـافته و مطابق نقشه های طرح شده اجرا نمی گردد (معمولاً به صورت نا آگاهانه مهاربندی های همگرا یا ضربدری به صورت واگرا یا پاباز جهت تعبیه بازشوها اجرا می شوند) و یا در نقشه های مصوب، دو سیستم مهاربندی عدوما ناسازگار (مثلاً واگرا و همگرا) در یک راستا توسط طراح سازه طرح می گردد.

اصولاً سیستم های سازه ای متفاوت دارای رفتارهای متفاوت خواهند بود و ترکیب نا آگاهانه آن ها با استناد به خروجی نرم افزارهای طراحی صحیح نبوده و رفتار سازه را دچار پیچیدگی های خاصی خواهند کرد.

مجری ساختمان در زمینه اجرا می بایست دارای پروانه اشتغال به کار از وزارت مسکن و شهرسازی باشد و مطابق با قراردادهای همسان که با مالکان منعقد می نماید اجرای عملیات ساختمان را بر اساس نقشه های مصوب و کلیه مدارک منضم به قرارداد به عهده گیرد مجری ساختمان نماینده فنی مالک در اجرای ساختمان بوده و پاسخگوی کلیه مراحل اجرای کار به ناظر و دیگر مراجع کنترل ساختمان می باشد مسئله ای که امروزه در اکثر ساخت و سازهای شهری رعایت نشده و اجرای اغلب ساختمان ها توسط افرادی فاقد صلاحیت صورت می پذیرد.

استفاده از اسکلت ساختمان به عنوان سازه یا شاسی انتقال بار آسانسور

از اشکالات رایج در برخی از ساختمان های فولادی استفاده از اسکلت ساختمان به عنوان بخشی از شاسی مورد نیاز جهت انتقال نیروهای آسانسور می باشد. گرچه در مبحث ۱۵ مقررات ملی ساختمان این مسئله صراحتاً بیان نشده است ولی در بسیاری از بندها می توان به لزوم وجود سازهای مجزا از اسکلت اصلی ساختمان جهت انتقال و تحمل نیروهای ناشی از آسانسور پی برد.

پیچیدگی ستونها در حین ساخت و نصب

از موارد مهمی که در بسیاری از اسکلت های فولادی ساخته شده در پای کار به راحتی قابل مشاهده و بررسی می باشد و باعث بروز ضعف اساسی در عمکلرد و استحکام سازه و اتصالات آن (خصوصاً اتصالات صلب) می گردد پیچیدگی ستونها است.

عدم توجه به راستای اتصال و برشکاری صحیح ورق اتصال

در بسیاری از مواردی که لازم است اتصالات با زوایای مشخصی اجرا شوند، به دلیل ضعف فنی عوامل اجرایی و عدم توجه و دقت لازم ورق های مربوط به اتصال به صورت عمود بر ستون اجرا شده و در نتیجه به دلیل هم راستا نبودن تیر و ورق های اتصال عملاً امکان اجرای کامل جوش محاسباتی میسر نمی گردد. لذا لازم است در کلیه مواردی که دو سر تیر روی ستون هایی در آکس های متفاوت قرار می گیرند به زوایای برش ورق های اتصال توجه ویژه ای گردد.

عدم توجه و دقت به جزئیات اجرایی ساخت ستون های فولادی

اساساً لازم است در محل پیشانی ورقها ابتدا لبه ورق پخ زده و سپس به طور کامل با جوش نفوذی یا همان شیاری به طور کامل پر شود. عدم مهارت و آشنایی با فن جوشکاری از دیگر موارد قابل اشاره در می باشد. اجرای خال جوش ها لکه گذاری روی پروفیلها جهت آماده سازی نوک الکترود به منظور جوشکاری و سوختگی و نمایان شدن داغ جوشکاری روی پروفیلها و ورقها همگی نشانه عدم حضور مجریان مجرب و ماهر در هنگام اجرای کار بوده است.

عدم اجرای صحیح وصله ستون ها

در بسیاری از موارد مشاهده میشود که نصاب اسکلت های فولادی (خصوصاً در مواردی که اسکلت پای کار ساخته می شود) بدون توجه به نقشه های مصوب، وصله های مربوط به اتصال ستون ها به یکدیگر را به شکل های کاملاً دلخواه و غیر مرسوم اجرا می کنند که یکی از مهمترین ضعف های سازه ای محسوب میگردد.

این موضوع خصوصاً در مواردی که ابعاد ستون ها تغییر کرده و نیاز به فیلر یا ورق پرکننده فضای خالی باقیمانده می باشد بیشتر مشاهده می گردد 

استفاده از پروفیل های مستعمل در ساخت اسکلت

در ساخت اسکلت سازه ای ساختمان و اعضای باربر استفاده از پروفیلهای مستعمل یا اصطلاحاً قراضه صحیح نمیباشد. از اشکالات اصلی استفاده از پروفیل های مستعمل وجود تنش ناشی از تغییر شکل های بارگذاری های قبلی در آنها و همچنین عدم امکان اجرای جوشکاری صحیح و اصولی روی آنها میباشد.

اجرای دستکهای فشاری و اعمال بار آنها به ستونها

از جمله اشکالاتی که در ساختمان های فولادی دارای پیش آمدگی مشاهده می شود، اجرای دستکهای فشاری و نتیجه اعمال نیروی جانبی به ستون ها می باشد. اغلب توصیه شده است که دستکها به صورت کششی اجرا شده اتصالات مربوطه در تراز سقف اجرا گردد تا ستون ها به دلیل بار ناشی از دستکها در هنگام زلزله دچار کمانش نگردند.

مهمترین وظایف سازندگان ساختمان

مهمترین وظایف سازندگان ساختمان:

1- مطالعه و بررسی مشخصات مندرج در پروانه ساخت و نقشه های اجرایی و مشخصات فنی ساختمان قبل از شروع عملیات اجرایی و اعلام اشکلات و مغایرت های احتمالی بین پروانه ساختمان و نقشه ها و دیگر مدارک فنی به طراح.

2- ارائه برنامه زمانبندی کلی و تفصیلی کارهای اجرای ساختمان از آغاز تا پایان کار و همچنین اعلام توقف و شروع مجدد آن به صاحب کار و ناظر.

3-رعایت اصول ایمنی و حفاظت کارگاه و ساختمان های پیرامون آن و همچنین رعایت مسائل زیست محیطی کارگاه.

4- صحت انجام تمامی عملیات اجرایی ساختمان رعایت مقررات ملی ساختمان رعایت ضوابط و مقررات شهرسازی اجرای محتوی مندرج در پروانه ساختمان و نقشه های مصوب.

5- اخذ موافقت صاحب کار و هماهنگی با ناظر مربوط در انجام تغییرات در نقشه های اجرایی و برنامه تفصیلی.

6- استفاده از مهندسان و کاردآن های فنی رشته های مختلف ساختمان و معماران تجربی دارای پروانه اشتغال و کارگران و استادکاران و همچنین عوامل فنی ماهر دارای پروانه مهارت فنی.

7- امضاء شرایط عمومی پیمان که جزء لاینفک قرارداد منعقده بین صاحب کار و مجری می باشد.

8- تهیه و امضاء نقشه های چون ساخت و اخذ تأییدیه لازم از ناظران ذیربط.

9- جبران خسارت ناشی از عملکرد خود به صاحب کار یا اشخاص دیگر پس از تأیید مراجع دارای صلاحیت.

10- اجرای موضوع قرارداد منطبق با اصول مهندسی و کیفیت مناسب و استفاده از مصالح استاندارد.

11- تکمیل دفترچه اطلاعات ساختمان منضم به شناسنامه فنی و ملکی ساختمان و اخذ تأییدیه های لازم از ناظران ذی ربط جهت صدور شناسنامه مذکور

12- انجام بیمه کیفیت اجرای ساختمانی که به مسئولیت مجری ساخته می شود بر اساس ماده ۱۸ آیین نامه ماده ۳۳ قانون، از طریق بیمه نامه تضمین کیفیت ساختمان.

نکات ضروری در خصوص نحوه حضور در کارگاه ساختمانی

نکاتی در خصوص نحوه حضور در کارگاه:

متاسفانه به دلیل عدم آموزش صحیح و فقدان سیستم آموزشی مدون جهت انتقال تجربیات، به نظر میرسد نحوه تعامل و رفتار برخی مهندسان جوان در پروژه های عمرانی از کیفیت مطلوبی برخوردار نمی باشد. عدم آگاهی کافی و بروز اشتباهات به ظاهر ساده و جزئی گاهی موجب اثرات منفی بسیار زیانباری در روابط کاری می گردد لذا با توجه به عدم آموزش این مطالب در دانشگاه و فقدان منابع مکتوب در این زمینه سعی شده تا به برخی از مسائل مبتلابه در کارگاه ها که بعضاً موجب بروز ناهنجاری های زیادی شده اشاره گردد.

از این رو مطالب ذیل با هدف ارائه تجربیات و نکات ضروری به صورت ویژه برای مهندسین عمران و البته کاربردی برای کلیه مهندسین معماری، برق و مکانیک قابل استفاده است.

پوشش مناسب

پوشش مناسب یکی از اصول اولیه در روابط کاری به شمار رفته که در قضاوت دیگران از شما بسیار موثر می باشد. آراستگی و تمیز بودن لباس ها و پایبندی به اصول ایمنی از مهمترین نکات پوشش مناسب به شمار می روند لذا توصیه می شود حتی المقدور از لباس رسمی مانند پیراهن استفاده شده و از پوشیدن لباس هایی با رنگ و طرح نامتعارف اجتناب گردد.

آداب معاشرت

شیوه صحبت، طرز رفتار با سایرین نحوه پوشش و به طور کلی رعایت آداب معاشرت در کارگاه از جمله موارد تاثیرگذار بر روابط کاری است لذا با توجه به آسیبهای احتمالی موجود در روابط فی مابین در صورت عدم رعایت نکات مذکور باید در این موارد با نکته سنجی کامل رفتار نمایید. حفظ تعادل در روابط و رعایت حدود و حریم ها در عین وجود صمیمیت بین اعضا جهت پیشبرد اهداف پروژه ضروری است.

شوخی و خنده

محیط یک پروژه عمرانی کاملاً رسمی و به دور از تعارفات مرسوم است. شوخی و خنده زیاد در محیط کارگاه یکی از مواردی است که متاسفانه گاهی حتی در بین مهندسان با تجربه نیز دیده می شود مورد مذکور چه در بین خود مهندسین و چه در رابطه ایشان با سایر عوامل اجرایی یکی از اشتباهاتی است که علاوه بر کاهش تمرکز و امکان وقوع حوادث موجب از بین رفتن اقتدار آنها نیز می گردد. البته گاهی نیز به دلیل برداشت های غلط از موضوع اقتدار و جدیت در کار به پرخاشگری و فحاشی در محیط کارگاه تعبیر می شود که کاملاً دون شان جامعه مهندسی است. لازم به ذکر است مزاح در داخل دفاتر مهندسی جهت صمیمیت اعضا و جلوگیری از محیط یکنواخت کار بلامانع است.

 تعهد و وظیفه شناسی

حد تعادل و تعهد نسبت به امور محوله و دقت در انجام وظایف از نکات کلیدی در پیشرفت کاری است. لذا باید شرح وظایف خود را بشناسید و تمام سعی خود را جهت انجام آن به نحو مطلوب بکار گیرید. بالطبع علیرغم همه تلاش های انجام شده و بکارگیری دقت در انجام وظایف گاهی نیز بروز اشتباهات سهوی غیر قابل اجتناب است. در این موارد یک عذرخواهی مودبانه پذیرفتن تبعات خطای صورت گرفته و سعی در عدم تکرار آن بجای شانه خالی کردن از زیر بار مسئولیت و فرافکنی موجب بروز پیشرفتهای چشمگیر در روابط کاری شما خواهد بود.

 وقت شناسی

وقت شناسی یکی از اصول اولیه در رفتار اجتماعی هر شخص به شمار رفته که متاسفانه در کشور ما هنوز به درستی جا نیفتاده است. از تاخیر در حضور به موقع سر کار یا شرکت در یک جلسه کاری تا عدم انجام به موقع تعهدات به بهانه های مختلف و نظایر آن از جمله مواردی است که به شدت در نحوه قضاوت سایرین در مورد شما موثر خواهد بود. بدیهی است که چنین فردی در نظر سایرین به عنوان یک فرد قابل اعتماد متعهد مسئولیت پذیر و موقع شناس شناخته نخواهد شد. فراموش نکنید رعایت زمان ورود و خروج از محل کار نیز تاثیر بسزایی در دید همکاران و مدیران شما دارد. معمولاً کمی سهل انگاری در این خصوص موجب ایجاد دید نامناسب سایرین و عدم اعتماد کارفرما جهت سپردن وظایف و مسئولیتهای سنگین تر خواهد بود.

اجتناب از صحبت زیاد و غیر ضروری

صحبت زیاد در محیطهای کاری یکی از معضلات متداول به شمار می رود، گاهی سخن گفتن بیش از حد منجر به ارائه اطلاعاتی اشتباه و یا نامربوط به موضوع و نمایان شدن ضعفهای فنی می گردد. همچنین در مواجهه با مدیران و افراد مافوق نیز بهتر است اصل مطلب به صورت شفاهی یا کتبی به طور خلاصه بیان شود پرداختن به حواشی و یا حتی ذکر خاطره و لطیفه حین صحبت های کـاری بـا مسئولین پروژه چندان مناسب نخواهد بود. لذا ترجیحاً باید با گزیده گویی و آرامش در بیان عبارات. مفهوم به صورت شفاف ساده سریع و صریح منتقل گردد.

پرهیز از غیبت

متاسفانه غیبت یکی از موارد رایج در بین عموم جامعه و حتی مشاغل مهندسی است که گاهی بر روی موقعیت شغلی افراد نیز تاثیر گذار می باشد توصیه اکید بر عدم حضور در چنین موقعیت ها و دامن زدن به چنین گفتگوهایی است بالطبع تایید شما بر موارد مطرح شده شروع زنجیره ای از غیبت های دیگر خواهد بود و چه بسا در آینده شما گوینده آن صحبت قلمداد خواهید شد که در روابط کاری با سایر همکاران تاثیر منفی ایجاد می نماید.

ابهام و پرسش

مسلماً در ابتدای حضور یک مهندس جوان در کارگاه سوالات پرشماری از نحوه اجرای امور، مباحث فنی نوع مصالح روش کار و... بروز می نماید اکیداً توصیه میشود از پرسیدن سوال از اکیپ های اجرایی مستقر در کارگاه اجتناب شود زیرا پرسیدن سوالات مکرر موجب نمایان شدن کم تجربگی مهندسین جوان و عدم حرف شنوی عوامل اجرایی خواهد بود لذا ابهامات موجود را تنها با مهندسین با سابقه مستقر در کارگاه و در زمان عدم حضور سایرین مطرح نمایید.

نحوه ارتباط با دیگران

رعایت مسائل روانشناسی در ارتباط با دیگران بسیار تاثیرگذار بوده و بالطبع اتخاذ روش و منش واحد در مواجهه با افراد مختلف موفقیت آمیز نخواهد بود به عنوان مثال یک خسته نباشید" ساده قبل از ایراد گرفتن از کار یک کارگر آرماتوربند یا جوشکار سبب احترام بیشتر و قبول اشکال از سوی طرف مقابل می گردد نحوه برخورد ملایم یا جدی تر در قبال افراد مختلف بیانگر درک شما از شخصیت شناسی سایرین می باشد موضع حفظ حریم و اقتدار در عین صمیمیت نسبی با عوامل اجرایی به عنوان یک راهکار میانه و موفقیت آمیز قابل توصیه است.

صراحت

تعارفات معمول و عدم صراحت در بیان حقایق از جمله نیازهای خود و شرایط پروژه شامل وضعیت و شرایط واقعی پیشرفت کار و بیان مشکلات و ایرادات در طرحها نقشه ها و عملیات اجرایی از مصادیق رایج عدم صراحت است قبل از بیان دیدگاه و اتخاذ موضعی خاص در موردی مشخص، ابتدا دلایل و منابع معتبر را یافته و سپس با اتکا و استناد بر آنها صریحاً اعلام نظر کنید. همچنین تنها در صورت داشتن تخصص و اطلاعات کافی در موضوعی اظهار نظر کرده و از نظرات مبهم در موارد خارج از حیطه مسئولیت و یا دانش خود اجتناب نمایید به خاطر داشته باشید صراحت مبتنی بر دانش و یا سکوت در مورد مسئله ای که اطلاعاتی در آن خصوص ندارید بسیار کم هزینه تر از اظهار نظر سطحی و بدون دلیل موجه خواهد بود.

کار گروهی

کلیه پروژه های عمرانی نیازمند تخصص های مختلف و نظراتی گوناگون جهت انتخاب بهترین گزینه ها و پیشبرد مناسب امور هستند توانایی همکاری مفید و مستمر با سایرین استفاده از نظرات دیگران و رعایت تقدم و تأخر در انجام وظایف گروهی بهره وری و کارایی را به صورتی فزاینده افزایش داده و ضمن حفظ استانداردهای لازم موجب صرفه جویی در زمان و هزینه خواهد شد. شناخت صحیح موقعیت میان همکاران و همکاری صمیمانه با آنها در راستای پیشبرد اهداف پروژه همیشه بایـد سرلوحه افکار قرار گیرد.

احترام به نظر سایرین

در محیط کار سعی کنید به نظرات سایرین توجه کرده استدلال های مختلف را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و سپس به نحو مقتضی تصمیم گیری نمایید. مورد مذکور باید حتی در خصوص نظرات و پیشنهادات اکیپ های اجرایی مستقر در کارگاه نیز کاملاً در نظر گرفته شود. در مواردی مشاهده نمودم که نظر یک کارگر متخصص ،آرماتوربند جوشکار و امثال آن در مورد مسئله ای خاص از آنچه در ذهن من بود، دقیق تر سهل تر و سریع تر موجب حل مشکل گردید لذا به صرف اینکه مهندس هستید، روی نظر احیاناً اشتباه خود پافشاری نکنید البته قطعاً مورد اخیر از ویژگی های مهندسان باسواد و توانمند با قدرت استدلال و تحلیل مسائل است.

خلاقیت

همیشه و در هر شرایطی نوآوری را جزئی از گزینه های موجود بدانید در بسیاری از موارد، حضور مهندسین خلاق در پروژه های مختلف سبب کاهش محسوس هزینه و زمان و افزایش کیفیت امور گردیده است. به خاطر داشته باشید که شیوه انجام یک کار که سال ها تکرار شده لزوماً بهترین و کم هزینه ترین روش نخواهد بود گاهی بکارگیری کمی خلاقیت البته مبتنی بر اصول و قواعد منطقی نتایج چشمگیری به دنبال خواهد داشت لذا ایده های نو را با ذکر دلایل و آنالیزهای دقیق به مقام مافوق خود انتقال داده و نظرات وی را جویا شوید چنین ایده هایی گاهی موجب ارتقای شغلی بسیار سریع شده و حتی امکان ایجاد موقعیت کارآفرینی را نیز برای شخص فراهم مینماید.

یکی از نکات مدیریتی در کارگاههای عمرانی عدم استفاده از کلمات توهین آمیز جهت توبیخ عوامل اجرایی است. شکستن حرمت ،افراد افزایش تنش و ایجاد دید نامناسب از شخصیت فرد از سوء اثرات استفاده از کلمات نامناسب میباشد تنبیهات احتمالی پس از اخطارهای شفاهی اولیه به صورت محرومیت موقت از کار کسر از حقوق و نهایتاً اخراج دائم از محیط کارگاه به عنوان گزینه های احتمالی مناسب جهت برخورد با شخص خاطی و ناسازگار به شمار می روند.

 اصطلاحات کارگاهی

در پروژه های عمرانی همیشه با اصطلاحات جدیدی روبرو می شوید در صورت مواجهه با چنین موقعیتی با حفظ اعتماد به نفس، جواب را به تاخیر انداخته و به سادگی با استفاده از اینترنت، عبارت مورد نظر را جستجو نمایید پنهان کردن نادانسته ها در مواردی به عنوان یک هنر تلقی شده و با تکرار و تمرین ارتقا می یابد. همچنین به طور کلی سعی کنید با اصطلاحات کارگاهی متداول بین کارگران آشنا شوید. البته توجه شود که لزوماً هر اصطلاح کارگاهی متداول صحیح نمی باشد. پس بدون اطمینان قبلی آن را تکرار نکنید.

مستند سازی

تا حد امکان همه موضوعات مرتبط به کار شامل درخواست ها دستور کارها و توضیحات را مکتوب نمایید. به عنوان مثال در بسیاری از موارد مشاهده میگردد که برخی از اشتباهات و یا تصمیمات غلط پیمانکاران جهت سلب مسئولیت از آنها به مهندسین جوان کارگاه نسبت داده می شود (آقای مهندس... گفتند به این صورت اجرا کنیم لذا جهت جلوگیری از موارد مذکور و سوء استفاده احتمالی کنید در امور محوله مطابق با شرح وظایف و مسئولیتهای خود حتماً از مستندسازی استفاده سعی نمایید.

لیست کارها و شرح وظایف

استفاده از دفترچه یادداشت و تهیه لیست کارهای روزانه اثری بی نظیر در کارایی و استفاده مفید از زمان خواهد داشت. لیست هر روز را از شب قبل تهیه و طی روز موارد انجام شده را تیک بزنید. تمام تلاش خود را برای انجام کارهای تعیین شده در شرح وظایف متمرکز کنید. همچنین یادداشت درخواستهای روزانه کارفرما یا مقام مافوق نظیر پیگیری سفارش خرید مصالح، درخواست ارسال نقشه ها یا رفع نقص آنها تنظیم یک نامه اداری تهیه دستورکار موردنظر و نظایر آن موجب عدم فراموشی آنها در اثر مشغله کاری و نیاز به عذرخواهی بابت تاخیر خواهد بود.

 رعایت ترتیب انجام وظایف

محوله سعی کنید در انجام امور محوله کارهای ضروری و فوری را زودتر و کارهای زمانبر را به تدریج انجام دهید. مثلاً درخواست استعلام قیمت تماس تلفنی در موردی ،خاص، تنظیم متن یک نامه اداری و... از مواردی است که باید در اسرع وقت انجام گیرد بالطبع اکثر این موارد زمانبر نبوده و به سادگی قابل انجام است ولی تاخیر در آنها موجب دید نامناسب کارفرما از توانایی های فردی و مسئولیت پذیری شما خواهد بود.

 پایبندی و رعایت نکات ایمنی

توجه به مباحث ایمنی و الزام به رعایت آنها توسط مهندسان ناظر و عوامل اجرایی از نکات ضروری هر پروژه است متاسفانه به عنوان یک باور غلط در بین اکیپ های اجرایی استفاده از تجهیزات ایمنی به عنوان یک عامل، زائد غیر ضروری و دست و پاگیر تلقی شده که باید با کار فرهنگی و نیز سختگیری دقیق اصلاح گردد. استفاده از علائم هشداردهنده کلاه ایمنی کفش کار، کمربند و سایر تجهیزات ایمنی از ملزومات کار اجرایی است که باید مورد توجه قرار گیرد. بدیهی است در صورت عدم رعایت نکات ایمنی توسط مهندسین مستقر در کارگاه، بی توجهی و عدم رعایت آن توسط اکیپ های اجرایی چندان دور از ذهن نخواهد بود.

رعایت سلسله مراتب

سعی کنید در مورد مسائل و مشکلات احتمالی پیش آمده در کارگاه سلسله مراتب را رعایت نمایید. ارجاع هر نکته کوچک و مشکل ریز و درخواست دخالت مقام بالاتر موجب تزلزل موقعیت شما و حتی مقام مافوق خواهد بود. به عنوان مثال حرف سرپرست کارگاهی که در ساده ترین اختلافات کارگاه دخالت کرده و مقابل اکیپ اجرایی قرار میگیرد در مسائل پیچیده تر و نیازمند دخالت وی چندان موثر نخواهد بود. البته سعی کنید در مسائل خاص حتماً از نظرات افراد با تجربه تر استفاده نمایید. همچنین بجای طرف شدن مستقیم با اکیپ های اجرایی مستقر در کارگاه ترجیحاً با سرپرست آنها صحبت کرده و یا در حضور وی اشتباهات اجرایی را گوشزد کنید. معمولاً حرفشنوی اکیپ ها از مقام مافوق خودشان به دلیل وجود مراودات مالی بیشتر است.

در صورتی که آقازاده هستید جای نگرانی از بابت مسائل کاری و اشتغال آینده نخواهید داشت. لیکن در غیر این صورت حتماً باید با افزایش مهارتهای تخصصی، خود را برای رقابت جهت کسب شغل مناسب آماده ساخته و از روشهای مختلف شامل موارد ذیل اقدام نمایید.

خلاقیت و نوآوری

با کمی خلاقیت در هر زمینه ای معمولاً گستره وسیعی از فعالیتها در دسترس شما خواهد بود. بـه عنوان یک اصل کلی سعی کنید بجای کارمند بودن کارآفرین باشید. البته قطعاً کسب تجربـه کـافـی لازمه حصول موفقیت در هر زمینه ای است. لیکن به طور کلی نگرش آینده کاری خود را بر ایده های نو و خلاقانه استوار نمایید. در بسیاری موارد کمی نوآوری به انضمام مقداری ریسک منطقی موجب حصول موفقیت های فراوان و کسب منابع مالی خواهد بود.

راهنمایی از اساتید دوران تحصیل

در صورت وجود دانش فنی و توانایی های کافی می توانید از اساتید خود جهت یافتن شغل مناسب و یا معرفی به پروژه های عمرانی بهره بگیرید. معمولاً بسیاری اساتید از دانشجویان سطح بالای خود در امور مربوطه شامل طرحهای پژوهشی و پروژه های عمرانی استفاده می نمایند. بالطبع این فرصت از تمرات تلاش و جدیت در دوران تحصیل به شمار می رود.

 اشتغال به کار پس از گذراندن دوره کارآموزی

در یک پروژه و جلب نظر کارفرما حضور در کارگاه به عنوان یک کارآموز علاوه بر داشتن فواید بی شمار در افزایش مهارتهای فنی و کسب تجارب اجرایی موجب آشنایی شما با افراد و شرکت های مرتبط با صنعت ساخت و ساز می گردد. در بسیاری از موارد جلب رضایت کارفرما از حضور و تاثیر شما در یک پروژه موجب پیشنهاد های شغلی آتی و استخدام در شرکت مذکور خواهد بود. به عنوان یک پیشنهاد شخصی در اوایل دوران کاری ترجیحاً پس از ۱-۲ سال حضور در یک شرکت آنرا ترک کرده و شغل خود را عوض کنید تا قبل از یافتن شغل جدید از ترک شغل قبلی اجتناب کنید تجربه نشان داده که حتی پس از گذشت سالها از حضور در یک شرکت همچنان در نظر کارفرما به دید یک مهندس نسبتاً کم تجربه به شما نگاه شده که بالطبع موجب کندی روند افزایش حقوق شما خواهد بود زیرکی و هوش شما در کسب سریع تجارب از پروژه ها و فعالیتهای شرکت قبلی موجب ارتقای محسوس شما در شرکت جدید میگردد.

 جستجو در بین آگهی های استخدامی روزنامه و یا سایت های کاریابی

لازم است مدتی در بین آگهی های مندرج در قسمت نیازمندی ها و یا سایت های کاریابی جستجو کنید. هر روز قسمت های مورد نظر را انتخاب و رزومه خود را برای شرکت های متقاضی ارسال نمایید. قطعاً با این روش در صورت کسب مهارتهای لازم و دقت در نحوه تنظیم رزومه، شانس مناسبی در یافتن کار متناسب خواهید داشت. در این مرحله باید کمی صبور باشید پشتکار خود را تقویت نموده و از چند مورد شکست ناامید نشوید.

تاریخچه مختصرمهندسی عمران

تاریخچه
بناهای باشکوه بجای مانده از دوران ،باستان گواه سابقه بسیار طولانی علوم مهندسی در بین ملل مختلف است بناهای عظیم دقیق و پیچیده که حکایت از دانش فنی سازندگان آنها داشته و ساخت آنها حتی با امکانات و تجهیزات عصر حاضر نیز جای بسی شگفتی دارد انجام محاسبات بسیار پیچیده بدون وجود نرم افزارهای متداول امروزی و اجرای ماهرانه و دقیق با ابزارهای ساده و ابتدایی موجب خلق آثاری متمایز با قدمت چند هزار سال گردیده است. در تمدن کهن ایران باستان نیز علم مهندسی عمران با نامهای کم و بیش مشابه دارای سابقه طولانی بوده و مهندسان عمران همواره از جایگاه ویژه و مورد احترامی برخوردار بوده اند. از سازه های کهن تمدن پاک آریایی و ما قبل آن از جمله سد رامجرد روی رودخانه کر در دوره هخامنشیان سدهای مشکایی و لاکوریان در بلوچستان با قدمت حدود ۴۰۰۰ سال سد داریال در منطقه قفقاز کنونی مرکب از آهن و مس با قدمت بیش از ۲۵۰۰ سال به فرمان کوروش کبیر راه شاهی با زیرسازی سنگی به طول ۲۴۰۰ کیلومتر از شوش تا سارد با قدمت حدود ۲۵۰۰ سال در زمان داریوش بزرگ مجموعه باستانی بینظیر تخت ،جمشید کانالهای آبرسانی در تپه های سیلک با قدمت حدود ۶۰۰۰ سال قناتهای کهن با پیشینه حدود ۳۰۰۰ سال که از نظر تکنیک مهندسی آنرا هم ردیف اهرام مصر میدانند تا شاهکارهایی مانند عمارت عالی قاپو و منارجنبان سی و سه پل مسجد امام و... به همـ بزرگانی چون شیخ بهایی و علی اکبر ،اصفهانی گواه صحت ادعای نقش برجسته مهندسی در تمدن شکوهمند ایران است.